De parochie Temse zou al bestaan hebben in de 9de à 10de eeuw. Daarmee is ze een van de oudste parochies in het Waasland. Voor een lange tijd was ze de enige plaats in de wijde omgeving met een eigen kerk. Toen de gemeente verder uitbreidde (denk bijvoorbeeld aan de fusie met deelgemeenten in 1977), groeide ook het aantal kerken in Temse.
Kerken in hoofdgemeente Temse
Ondertussen staan hier 7 kerken in totaal. De hoofdgemeente Temse telt er 3. In het noorden vind je de Sint-Jozefkerk op de Velle. Ongeveer in het midden van de gemeente, ter hoogte van de wijk Hollebeek, ligt de Christus Koningkerk. Ten zuiden bevindt zich midden in het centrum op de Markt de Dekenale Onze-Lieve-Vrouwekerk. Deze hoofdkerk zou rond 770 na Christus gesticht zijn door de Heilige Amelberga, die patrones of beschermheilige werd van Temse.
Onze-Lieve-Vrouwekerk
De Onze-Lieve-Vrouwekerk op de Markt is de oudste van de 7 kerken van Temse. Het sinds 1983 als monument beschermde bouwwerk bestaat uit een mix van verschillende bouwstijlen en is het resultaat van eeuwen bouwen en verbouwen. De stichting van de kerk wordt toegeschreven aan de Heilige Amelberga, patrones van Temse, rond 770. Beelden van haar zie je zowel binnen als buiten de kerk. Binnen vind je verschillende kunstschatten en merkwaardigheden, zoals prachtig houtsnijwerk uit de 18de eeuw en het praalgraf van Roeland Lefèvre uit 1517. Hij was de eerste wereldlijke heer van Temse. Sommigen noemen de O.L.V.-kerk ook wel het Nijsmuseum, naar de bekende kunstenaarsfamilie uit Temse, die veel van het interieur ontwierp. De echtgenote van Adrianus Nijs stond model voor de Heilige Amelberga in de preekstoel.
De Heilige Amelberga, patrones van Temse
Volgens de legende vluchtte de Heilige Amelberga, oorspronkelijk afkomstig uit Rodange in het Groot-Hertogdom Luxemburg, naar Vlaanderen waar ze landeigendommen had om een gedwongen huwelijk met Karel Martel, hofmeier van het Frankische Rijk, te ontlopen. Op de rug van een grote steur bereikte ze Temse aan de overkant van de Schelde. Uit dankbaarheid richtte ze hier rond 770 een bidplaats op, die later zou uitgroeien tot de Onze-Lieve-Vrouwekerk.
Amelberga overleed op 10 juli 772 in Temse. Haar lichaam lag oorspronkelijk geborgen in de Onze-Lieve-Vrouwekerk, maar op bevel van de bisschop van Doornik werd ze later overgebracht naar de Sint-Pietersabdij in Gent. Haar gedenksteen is tot op de dag van vandaag bewaard gebleven en nog te bezichtigen in de dekenale kerk. Amelberga is de beschermheilige van landbouwers en zeelui, en werd hier aanroepen tegen koorts, arm- en schouderpijn, schipbreuk en hagel. Ook een straat, school en vereniging zijn in Temse naar Amelberga vernoemd.
Kerken in deelgemeenten van Temse
Temse bestaat uit 1 hoofdgemeente en 3 deelgemeenten: Elversele, Tielrode en Steendorp. Elke deelgemeente heeft zijn eigen kerk. In de Dorpstraat van het landelijke Elversele staat de Sint-Margarethakerk. Aan het dorpspleintje op het einde van de Antwerpse Steenweg bevindt zich in Tielrode de Sint-Petruskerk. In Steendorp torent de Sint-Jan Evangelistkerk boven de Gelaagstraat uit.
Herbestemming van kerken in Temse
De laatste decennia is het aantal parochianen wereldwijd sterk afgenomen. Daardoor worden vele (kleinere) kerken niet gebruikt. Zo krijgen in Temse onder andere de Christus Koningkerk van Hollebeek, de Sint-Margarethakerk in Elversele en de Sint-Jan Evangelistkerk in Steendorp een herbestemming.
Kapellen in Temse
In Temse zijn er nog talloze boom- en steenkapelletjes terug te vinden. De meesten daarvan zijn toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Amelberga, enkele aan andere heiligen zoals Sint-Elooi, Sint-Jozef, Sint-Margriet, of Sint-Anna. Een overzicht met de voornaamste kapelletjes in Temse vind je terug in de fietsbrochure ‘Religieus erfgoed ontdekken’.
De Wegom: voetbedevaart ter ere van Sint-Amelberga
Om de Heilige Amelberga te eren, stapt men al sinds de 11de eeuw de Wegom: een voetbedevaart van zo’n 23 km langs 9 kapellen gelegen op de grenzen van de vroegere parochie Temse. De tocht vindt 3 keer per jaar plaats: op de zaterdag voor Pinksteren, op Pinkstermaandag en op de zaterdag voor de laatste zondag van september. Die laatste zaterdag in september noemt men ook wel het Feest van de Vervoering, vanwege de herdenking van het moment waarop het stoffelijke overschot van de Heilige Amelberga van Temse naar de Sint-Pietersabdij van Gent werd getransporteerd. De Wegom start in de ochtend met een stille mis in de Onze-Lieve-Vrouwekerk omstreeks 4.30 u. en eindigt daar ook ’s avonds rond 21.30 u. met een plechtige dienst. Tijdens de traditionele rondgang op Pinkstermaandag draagt men de reliekschrijn met zich mee.
Meer informatie over de Wegom vind je op de website van de Sint-Amelbergagilde: www.sintamelbergagilde.webnode.be
